Thema klimaat
Klimaatverandering heeft zowel directe als indirecte gevolgen voor de kwaliteit van onze leefomgeving. De extremen in het weer, zoals droogte, hittegolven en zware regenval, hebben niet alleen invloed op de veiligheid van onze leefomgeving, maar beïnvloeden ook de gezondheid van mensen en de biodiversiteit.
In het kader van het thema klimaat zijn twee onderwerpen van groot belang:
1) hittestress en 2) wateroverlast.
Hittestress
Hittestress wordt veroorzaakt door hoge temperaturen en zorgt voor gezondheidsklachten. De kans op hittestress wordt versterkt door het Urban Heat Island Effect (UHI). Deze term verwijst naar de relatief sterkere opwarming van stedelijke gebieden dan de omliggende landelijke gebieden. Materialen zoals steen, asfalt en glas absorberen zonnewarmte en stralen zonnewarmte uit. Hierdoor stijgt de temperatuur in steden sneller dan in omliggende gebieden. Daarnaast is er in gebouwde omgevingen vaak minder wind, wat de afkoeling vermindert. Deze factoren kunnen op hete zomerdagen leiden tot hoge binnenstedelijke opwarming en dus tot meer kans op hittestress, met negatieve gevolgen voor zowel mensen als omgeving.
Er zijn een aantal belangrijke factoren die een rol spelen in de intensiteit van het fenomeen hittestress. Allereerst speelt de gevoelstemperatuur mee, dit is de temperatuur zoals die wordt beleefd op bijvoorbeeld een warme zomerdag. Deze temperatuur kan behoorlijk oplopen afhankelijk van de mate van verstening, de aanwezigheid van schaduw en verdamping door vegetatie. Om de gevoelstemperatuur op looproutes en verblijfplaatsen laag te houden, is vooral schaduw een belangrijk component. In de schaduw kan de gevoelstemperatuur namelijk tot wel 15 graden lager zijn dan in de volle zon. Ook kan de doorstroming van wind een belangrijke rol spelen in de verkoeling van de leefomgeving. Goede doorstroming kan worden bereikt door gebouwen en bomen strategisch te positioneren zodat ze de doorstroom van wind bevorderen.
Met name ouderen, kinderen en mensen met gezondheidsproblemen zijn bijzonder kwetsbaar voor hittestress. Dit maakt het des te belangrijker om maatregelen te nemen ter preventie, vooral in de nabijheid van verzorgingshuizen, woon-, zorgcomplexen, BSO's, basisscholen en ziekenhuizen.
Wateroverlast
Wateroverlast is een steeds vaker voorkomend probleem, dat sterk gerelateerd is aan de gevolgen van klimaatverandering. Door de stijgende temperaturen en veranderende weerpatronen krijgen we te maken met frequentere en intensere neerslag. Dit leidt tot situaties waarin het regenwater niet snel genoeg afgevoerd kan worden. Verharding speelt hierbij ook een rol. Grote verharde oppervlakken van bijvoorbeeld asfalt en beton kunnen het regenwater niet absorberen, waardoor het sneller afstroomt naar riolen die vaak onvoldoende afvoercapaciteit hebben om de plotselinge waterhoeveelheden te verwerken. Lokale omstandigheden zoals eventuele helling van het terrein en eigenschappen van de ondergrond spelen mee bij het risico op wateroverlast.
De gevolgen van wateroverlast voor de leefomgeving kunnen groot zijn. Wateroverlast kan aanzienlijke en kostbare schade aanrichten aan wegen, gebouwen en andere infrastructuur. Ook kan de bereikbaarheid van plekken voor cruciale diensten in het geding komen. Vanaf een waterhoogte van 30cm kunnen hulpdiensten namelijk niet meer rijden.
